عبدالمجید ارفعی
.عبدالمجید ارفعی در شهریور ۱۳۱۸ در بندرعباس به دنیا آمد. پدرش میرعبدالله ارفعی و اصالتاً اهل اوز از توابع استان فارس بود. او دوران دبستان را در مدارس بندرعباس و یزد به اتمام رساند و در سال ۱۳۲۸ به همراه خانواده به تهران آمد و در مدرسه منوچهری و البرز به تحصیل پرداخت و با بهرام بیضایی همدرس شد.
پس از پایان دوره دبیرستان و تا پیش از ورود به دانشگاه در سالهای ۱۳۳۲ در کتابخانه ملی با نوشتههای ابراهیم پورداوود آشنا شد. در همان زمان از استاد متینی معلم ادبیاتش، الفبای فارسی باستان را آموخت و در همان سالها زبان پهلوی را نیز از روی کتاب کارنامه اردشیر بابکان محمدجواد مشکور آموخت. برای آموزش زبان اوستایی گاتهای پورداوود را سرمشق قرار داد و آن را نیز آموخت.
پس از اخذ دانشنامه لیسانس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، در مهرماه سال ۱۳۴۴ به آمریکا رفت. بنا بر پیشنهاد و توصیه پرویز ناتل خانلری و استقبال استاد پور داوود دو سال به آموزش مقدمات اکدی پرداخت و پس از آن به مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو رفت و تا هشت سال زیر نظر ریچارد هلک، از مشهورترین استادان خط و زبان ایلامی، به یادگیری زبان ایلامی و اکدی مشغول شد. در همان زمان با گلنوشتههای ایلامی و کتیبههای تخت جمشید که به امانت نزد دانشگاه شیکاگو بود و ریچارد هلک در حال بررسی، خواندن و ترجمه آنها بودهاست، آشنا شد. هلک در آن دوران هر شب چند کتیبه خوانده شده را به ارفعی میداد تا او از روی متن ترجمهشده، کتیبهها را بخواند. پس از مدتی هلک کتیبههای خوانده نشده را هم به ارفعی میداد. این تجربه بعدها به ارفعی در نوشتن کتاب «گلنوشتههای باروی تخت جمشید» کمک میکند. عبدالمجید ارفعی اولین ایرانی است که در این رشته تحصیل کرد. همچنین او تنها متخصصی است که میتواند بقیه آن کتیبهها را بخواند و آنها را ترجمه کند.
ارفعی در تیر ماه ۱۳۵۳ خورشیدی از رساله دکترای خود با عنوان «زمینههای جغرافیایی فارس بر اساس گلنوشتههای تخت جمشید» دفاع کرد و با مدرک دکترا به تهران بازگشت. سپس نزد پرویز ناتل خانلری رفت و در فرهنگستان ادب و هنر ایران به همکاری پرداخت.
فعاليتها:
تدریس زبان پهلوی در انجمن فرهنگی ایران باستان (تهران 1343-1342)
افتخار همکاری با شادروان استاد پورداوود در تصحیح کتاب آناهیتا (تهران 1342).
افتخار همکاری با شادروان دکتر صفا در گردآوری مطالب جلد سوم تاریخ ادبیات ایران (تهران 1341-1342).
افتخار همکاری با شادروان دکتر بهرام فره وشی در تدوین فرهنگ پهلوی ایشان (1342)
افتخار همکاری با شادروان دکتر محمد معین بر روی ریشههای واژههای زبان فارسی برای فرهنگ بزرگ معین که به سبب سکته ایشان هیچگاه به انجام نرسید. (1343)
در سال 1343 به دلیل پارگی شبکیه چشم به مدت یک سال وادار به کناره گیری از تمامی فعالیتهای علمی شدم.
تدريس تاريخ بین النهرین و زبان اكدي ( بابلي و آشوري ) در مؤسسه آسيايي شيراز (تابستان سال 1349)
پژوهشگر و مسؤول بخش زبانهاي باستاني غير ايراني در فرهنگستان ادب و هنر ايران ( 1353 تا 1357)
مشاور علمی در مجله باستانشناسی و تاریخ (1369 تا 1374)
پژوهشگر، بنيانگذار و مسؤول تالار كتيبههاي موزه ملي ايران ( سال هاي 1377 تا 1381 )
تدريس زبانهاي اكدي و ايلامي در موزه ملي ايران ( همان سالها )
تدریس تاریخ ایلام در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ( دوره دکتری باستانشناسی) (پاییز 1382)
تدریس متنهای تاریخی ایلام در دانشگاه تهران ( دوره کتری تاریخ ( زمستان 1383)
خوانش و ترجمة دو زبانة 164 گِل نبشتة باروی تخت جمشید در موزة ملّی (81-1379) و انتشار آنها (1378)
دبير هيأت علمي ”نخستين مجمع بين المللي پيوندهاي فرهنگي كهن در ايران و غرب آسيا“ ( 25 تا 28 امرداد ماه سال 1383 ) كه نزديك به 40 مقاله توسط استادان ايراني و خارجي در اين مجمع خوانده شد. (هماهنگی و فراهم نمودن مقدمات کنگره و نیز بررسی مقالات رسیده به مدت دو سال به طول انجامید، 1381 تا 1383)
خواندن و حرف نویسی 46 گِل نبشتههای خزانه تخت جمشید موجود در تخت جمشید (84-1383)
شناسایی و ساماندهی آجر نبشتههای موجود در قلعه باستانشناسی شوش، تاکنون 3200 آجر نبشته شناسایی و ساماندهی شدهاند (این فعالیت از سال 1383 شروع و در سال 1386 متوقف و فصل هفتم این پژوهش در سال 94-1393 انجام شد).
كتابها:
فرمان كوروش بزرگ، فرهنگستان ادب و هنر ايران شماره 9، سال 1358؛ این کتاب به همراه تصحیحها و یادداشتهای جدید در سال 1389 توسط دائرهالمعارف بزرگ اسلامی دوباره به چاپ رسید، گل نبشته هاي باروي تخت جمشيد-متنهاي Fort. و Teh. ، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی ، 1387. کتاب برگزیده سال.
گل نبشتههای باروی تخت جمشید- متنهای A-G، دائرهالمعارف برزگ اسلامی و میراث فرهنگی، 1395.
مقالهها:
روياي دموزي: سخن، سال 1357
گاهنگاري رويدادهاي بيستون. آشنايي با دانش، شماره 7، سال 1359
سپیده دمی که به روشنایی میگراید. نقدی بر ترجمه کتاب «ایران در سپیده دم تاریخ» مترجم حسن انوشه، مجله
باستانشناسی و تاریخ شماره 5، 1367
شاهراه تخت جمشيد-شوش، قافله سالار سخن، خانلري، یاد نامه شادروان پرویز ناتل خانلری ( سال 1376 ) این مقاله در مجله
Topoi سال 1999 شماره 1/9 به فرانسه ترجمه و چاپ شده است.
مكان شهرها و مناطق باستاني فارس بر اساس گل نبشتههاي تخت جمشيد، فصل نامه فارس شناخت، جلد 1
نقدي بر كتابهاي تاريخ مدارس، اطلاعات، ارديبهشت سال 1371
شيوه برگردان نامها و واژههاي سومري- اكدي و ايلامي به پارسي، ياد بهار، یاد نامه شادروان مهرداد بهار 1376
يك آجر نبشته از شوتروك نهونت-پادشاه ايلام ميانه. یاد یار مهربان، يادنامه شادروان بهرام فره وشي. 1378
«سه آجر نبشته در موزه آستان شاهچراغ». فرهنگ شماره 38-37 بهار- تابستان 1380
واژهای ایلامی در فرهنگ پهلوی و گویشهای زنده با همکاری خانم دکتر کتایون مزداپور. فرهنگ شماره 49- 50 بهار-
تابستان 1383،
بازنگری متن PF 10a از گِل نبشتههای خزانه تخت جمشید که توسط شادروان جورج کامرون در کتاب
محامدی، 1389 و متن انگلیسی آن در سایت هخامنشیان (در فرانسه) 2008 به چاپ رسید.
خوانش و ترجمه سنگ نبشته شیلهک –این شوشینک در سولقان شهرکرد، زبان شناخت 1، 1390
فعاليتهاي جاري:
آجرنبشتههاي تُل بَرد كارگر، شوشتر ( 147 آجر نبشته )
متن و ترجمه دو آجر نبشته از شیلهَک این شوشینَک که در ده نو در نزدیکی چغازنبیل یافت شده اند.
آماده سازی و ترجمه حدود 2586 گل نبشته باروي تخت جمشيد (با همکاری مؤسسه شرقی دانشگاه شیکاگو) خوانده شده توسط شادروان ريچارد هلك.
به سبب حجم زیاد، این گِلنبشتهها در 4 مجلد برای چاپ آماده خواهند شد. هر مجلد در بردارنده حدود 650 گِل نبشته
خواهد بود. مجلد اول که دربردانده برگردان لاتینی متن، ترجمه فارسی، انگلیسی و نیز واژه نامه و عکسهای 647 گِل نبشته
گروه های A تا G براساس گروه بندی شادروان ریچارد هَلِک در کتاب (Persepolis Fortification Tablets، چاپ
مؤسسه شرقی دانشگاه شیکاگو مجلد 92 [1969])، به عنوان مجلد دوم (از خوانشهای هلک) به چاپ رسید.
آماده سازی مجلّد دوم گلنبشتههای باروی تخت جمشید از خوانشهای شادروان هَلِک: این مجلد در بردارندة 768 متن
از گروههای M , L1-L3 , K1-K3, J , H خواهد بود. این مجلد به زودی از سوی دایرهالمعارف بزرگ اسلامی بدون عکس (به علت عدم همکاری علمی مؤسسۀ شرقی دانشگاه شیکاگو) به چاپ خواهد رسید.
هم اکنون نزدیک به 7 سال است که با لطف و محبت جناب آقای استاد علی معلم دامغانی، ریاست پیشین فرهنگستان هنر، در محل فرهنگستان هنر واقع در خیابان ولیعصر، تقاطع طالقانی، طبقه پنجم مستقر شده و در محیط آرام فرهنگستان مشغول پژوهش بر روی گِل نبشتههای تخت جمشید، آجرنبشتههای شوش و سایر موضوعات پژوهشی در این زمینه هستند.
در حال حاضر نیز که جناب آقای علیرضا اسماعیلی سرپرستی فرهنگستان را بر عهده دارند، با همان مهر و محبت بی پایان، به ایشان اجازۀ ادامه فعالیت علمی و پژوهشی را دادهاند.