عبدالمجید ارفعی


تاریخ تولد: 1318/06/09
محل تولد: ایران - هرمزگان - بندرعباس
تاریخ شروع مصاحبه: 1398/07/21
تاریخ پایان مصاحبه: 1398/07/28
پژوهشگر
زبان شناس

.عبدالمجید ارفعی در شهریور ۱۳۱۸ در بندرعباس به دنیا آمد. پدرش میرعبدالله ارفعی و اصالتاً اهل اوز از توابع استان فارس بود. او دوران دبستان را در مدارس بندرعباس و یزد به اتمام رساند و در سال ۱۳۲۸ به همراه خانواده به تهران آمد و در مدرسه منوچهری و البرز به تحصیل پرداخت و با بهرام بیضایی هم‌درس شد.
پس از پایان دوره دبیرستان و تا پیش از ورود به دانشگاه در سال‌های ۱۳۳۲ در کتابخانه ملی با نوشته‌های ابراهیم پورداوود آشنا شد. در همان زمان از استاد متینی معلم ادبیاتش، الفبای فارسی باستان را آموخت و در همان سالها زبان پهلوی را نیز از روی کتاب کارنامه اردشیر بابکان محمدجواد مشکور آموخت. برای آموزش زبان اوستایی گاتهای پورداوود را سرمشق قرار داد و آن را نیز آموخت.
پس از اخذ دانشنامه لیسانس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، در مهرماه سال ۱۳۴۴ به آمریکا رفت. بنا بر پیشنهاد و توصیه پرویز ناتل خانلری و استقبال استاد پور داوود دو سال به آموزش مقدمات اکدی پرداخت و پس از آن به مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو رفت و تا هشت سال زیر نظر ریچارد هلک، از مشهورترین استادان خط و زبان ایلامی، به یادگیری زبان ایلامی و اکدی مشغول شد. در همان زمان با گل‌نوشته‌های ایلامی و کتیبه‌های تخت جمشید که به امانت نزد دانشگاه شیکاگو بود و ریچارد هلک در حال بررسی، خواندن و ترجمه آنها بوده‌است، آشنا شد. هلک در آن دوران هر شب چند کتیبه خوانده شده را به ارفعی می‌داد تا او از روی متن ترجمه‌شده، کتیبه‌ها را بخواند. پس از مدتی هلک کتیبه‌های خوانده نشده را هم به ارفعی می‌داد. این تجربه بعدها به ارفعی در نوشتن کتاب «گل‌نوشته‌های باروی تخت جمشید» کمک می‌کند. عبدالمجید ارفعی اولین ایرانی است که در این رشته تحصیل کرد. همچنین او تنها متخصصی است که می‌تواند بقیه آن کتیبه‌ها را بخواند و آنها را ترجمه کند.
ارفعی در تیر ماه ۱۳۵۳ خورشیدی از رساله دکترای خود با عنوان «زمینه‌های جغرافیایی فارس بر اساس گل‌نوشته‌های تخت جمشید» دفاع کرد و با مدرک دکترا به تهران بازگشت. سپس نزد پرویز ناتل خانلری رفت و در فرهنگستان ادب و هنر ایران به همکاری پرداخت.
فعاليت­ها:
تدریس زبان پهلوی در انجمن فرهنگی ایران باستان (تهران 1343-1342)
افتخار همکاری با شادروان استاد پورداوود در تصحیح کتاب آناهیتا (تهران 1342).
افتخار همکاری با شادروان دکتر صفا در گردآوری مطالب جلد سوم تاریخ ادبیات ایران (تهران 1341-1342).
افتخار همکاری با شادروان دکتر بهرام فره وشی در تدوین فرهنگ پهلوی ایشان (1342)
افتخار همکاری با شادروان دکتر محمد معین بر روی ریشه­های واژه­های زبان فارسی برای فرهنگ بزرگ معین که به سبب سکته ایشان هیچگاه به انجام نرسید. (1343)
در سال 1343 به دلیل پارگی شبکیه چشم به مدت یک سال وادار به کناره گیری از تمامی فعالیت­های علمی شدم.
تدريس تاريخ بین النهرین و زبان اكدي ( بابلي و آشوري ) در مؤسسه آسيايي شيراز (تابستان سال 1349)
پژوهشگر و مسؤول بخش زبان­هاي باستاني غير ايراني در فرهنگستان ادب و هنر ايران ( 1353 تا 1357)
مشاور علمی در مجله باستانشناسی و تاریخ (1369 تا 1374)
پژوهشگر، بنيانگذار و مسؤول تالار كتيبه­هاي موزه ملي ايران ( سال هاي 1377 تا 1381 )
تدريس زبان­هاي اكدي و ايلامي در موزه ملي ايران ( همان سال­ها )
تدریس تاریخ ایلام در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ( دوره دکتری باستانشناسی) (پاییز 1382)
تدریس متن­های تاریخی ایلام در دانشگاه تهران ( دوره کتری تاریخ ( زمستان 1383)
خوانش و ترجمة دو زبانة 164 گِل نبشتة باروی تخت جمشید در موزة ملّی (81-1379) و انتشار آنها (1378)
دبير هيأت علمي ”نخستين مجمع بين المللي پيوندهاي فرهنگي كهن در ايران و غرب آسيا“ (‌ 25 تا 28 امرداد ماه سال 1383 ) كه نزديك به 40 مقاله توسط استادان ايراني و خارجي در اين مجمع خوانده شد. (هماهنگی و فراهم نمودن مقدمات کنگره و نیز بررسی مقالات رسیده به مدت دو سال به طول انجامید، 1381 تا 1383)
خواندن و حرف نویسی 46 گِل نبشته­های خزانه تخت جمشید موجود در تخت جمشید (84-1383)
شناسایی و ساماندهی آجر نبشته­های موجود در قلعه باستانشناسی شوش، تاکنون 3200 آجر نبشته شناسایی و ساماندهی شده­اند (این فعالیت از سال 1383 شروع و در سال 1386 متوقف و فصل هفتم این پژوهش در سال 94-1393 انجام شد).
 
كتاب­ها:
فرمان كوروش بزرگ، فرهنگستان ادب و هنر ايران شماره 9،  سال 1358؛ این کتاب به همراه تصحیح­ها و یادداشت­های جدید در سال 1389 توسط دائره­المعارف بزرگ اسلامی دوباره به چاپ رسید، گل نبشته هاي باروي تخت جمشيد-متن­هاي Fort.  و Teh. ، دائره­المعارف بزرگ اسلامی ، 1387. کتاب برگزیده سال.
گل نبشته­های باروی تخت جمشید- متن­های A-G، دائره­المعارف برزگ اسلامی و میراث فرهنگی، 1395.
قوانين بين النهرين (‌ آماده چاپ ).
 
 
مقاله‌­ها:
روياي دموزي: سخن، سال 1357
گاهنگاري رويدادهاي بيستون. آشنايي با دانش، شماره 7، سال 1359
سپیده دمی که به روشنایی می­گراید. نقدی بر ترجمه کتاب «ایران در سپیده دم تاریخ» مترجم حسن انوشه، مجله
باستانشناسی و تاریخ شماره 5، 1367
اِتَنَه، افسانة نخستین پرواز. فرهنگ، کتاب هفتم 1369
شاهراه تخت جمشيد-شوش، قافله سالار سخن، خانلري، یاد نامه شادروان پرویز ناتل خانلری ( سال 1376 ) این مقاله در مجله
Topoi سال 1999 شماره  1/9 به فرانسه ترجمه و چاپ شده است. 
مكان شهرها و مناطق باستاني فارس بر اساس گل نبشته­هاي تخت جمشيد، فصل نامه فارس شناخت، جلد 1
نقدي بر كتاب­هاي تاريخ مدارس، اطلاعات، ارديبهشت سال 1371
شيوه برگردان نام­ها و واژه­هاي سومري- اكدي و ايلامي به پارسي، ياد بهار، یاد نامه شادروان مهرداد بهار 1376
يك آجر نبشته از شوتروك نهونت-پادشاه ايلام ميانه. یاد یار مهربان، يادنامه شادروان بهرام فره وشي. 1378
«سه آجر نبشته در موزه آستان شاهچراغ». فرهنگ شماره 38-37 بهار- تابستان 1380
واژه­ای ایلامی در فرهنگ پهلوی و گویش­های زنده با همکاری خانم دکتر کتایون مزداپور. فرهنگ شماره 49- 50 بهار-
تابستان 1383،
بازنگری متن PF 10a از گِل نبشته­های خزانه تخت جمشید که توسط شادروان جورج کامرون در کتاب          
Persepolis Treasury Tablets به چاپ رسیده است. ایشان در متن چاپ شده، نوشته رویه گِل نبشته را به صورت ناقص 
و نادرستی ارائه کرده و نوشته پشت گِل نبشته را نیز ناخوانده رها کرده است. متن فارسی این پژوهش در یادنامه شادروان دکتر     
محامدی، 1389 و متن انگلیسی آن در سایت هخامنشیان (در فرانسه)  2008 به چاپ رسید.
خوانش و ترجمه سنگ نبشته شیلهک این شوشینک در سولقان شهرکرد، زبان شناخت 1، 1390
 
فعاليت­هاي جاري:
 آجرنبشته­هاي تُل بَرد كارگر، شوشتر (‌ 147 آجر نبشته )
آجر نبشته­های مینایی شیلهَک این شوشینَک- پادشاه ایلام (حدود 1150 تا 1120 پ.م.)
متن و ترجمه دو آجر نبشته از شیلهَک این شوشینَک که در ده نو در نزدیکی چغازنبیل یافت شده اند.
آماده سازی و ترجمه حدود 2586 گل نبشته باروي تخت جمشيد (با همکاری مؤسسه شرقی دانشگاه شیکاگو) خوانده شده توسط شادروان ريچارد هلك.
به سبب حجم زیاد، این گِل­نبشته­ها در 4 مجلد برای چاپ آماده خواهند شد. هر مجلد در بردارنده حدود 650 گِل نبشته
خواهد بود. مجلد اول که دربردانده برگردان لاتینی متن، ترجمه فارسی، انگلیسی و نیز واژه نامه و عکس­های 647 گِل نبشته  
گروه های A تا G براساس گروه بندی شادروان ریچارد هَلِک در کتاب (Persepolis Fortification Tablets، چاپ
مؤسسه شرقی دانشگاه شیکاگو مجلد 92 [1969])، به عنوان مجلد دوم (از خوانش­های هلک) به چاپ رسید.
آماده سازی مجلّد دوم گل­نبشته­های باروی تخت جمشید از خوانش­های شادروان هَلِک: این مجلد در بردارندة 768 متن
از گروه­های  M , L1-L3 , K1-K3, J , H خواهد بود. این مجلد به زودی از سوی دایره­المعارف بزرگ اسلامی بدون عکس (به علت عدم همکاری علمی مؤسسۀ شرقی دانشگاه شیکاگو) به چاپ خواهد رسید.
آماده سازی مجلد سوم گل نبشته­های باروی تخت جمشید، این مجلد در بردارندۀ 640 متن از گروه­های N، P، Q، R، S1، S2، S3، خواهد بود.
 
هم اکنون نزدیک به 7 سال است که با لطف و محبت جناب آقای استاد علی معلم دامغانی، ریاست پیشین فرهنگستان هنر، در محل فرهنگستان هنر واقع در خیابان ولیعصر، تقاطع طالقانی، طبقه پنجم مستقر شده و در محیط آرام فرهنگستان مشغول پژوهش بر روی گِل نبشته­های تخت جمشید، آجرنبشته­های شوش و سایر موضوعات پژوهشی در این زمینه هستند.
در حال حاضر نیز که جناب آقای علیرضا اسماعیلی سرپرستی فرهنگستان را بر عهده دارند، با همان مهر و محبت بی پایان، به ایشان اجازۀ ادامه فعالیت علمی و پژوهشی را داده­اند.

قسمت 1: فایل صوتی روز اول
قسمت 2: فایل صوتی روز دوم