معروفی

معروفی، جواد (زاده تهران 1294/1915، درگذشته تهران 1372/1993) آهنگساز و نوازنده پیانو

موسی معروفی پدر جواد، استاد موسیقی و نوازندة برجسته تار بود که ردیف‌های موسیقی فارسی را با نت غربی انطباق داد و بدین ترتیب امکان ثبت و تداوم بخشیدن به ردیف‌ها را فراهم آورد. جواد بعد از پایان بردن مدرسه ابتدایی به مدرسه عالی موسیقی وارد شد که توسط علینقی وزیری بنیاد نهاده شده بود. او در سال 1311 از مدرسه موزیک فارغ‌التحصیل و یک سال بعد در هنرستان عالی موزیک به عنوان مدرس موسیقی براساس نت و سولفژ مشغول به کار شد. به عنوان نوازندة پیانو به رادیو تهران پیوست و بعدها در مقام رهبر ارکستر و مدیر برنامه‌های موسیقی به فعالیت پرداخت. او هم‌چنین به عضویت شورای عالی موسیقی درآمد و نقشی سازنده و تاثیرگذار در توسعه و پیشرفت موسیقی ایرانی داشت. معروفی در سال 1335 زمانی که به رادیو وارد شد، به برنامه گل‌ها پیوست و به عنوان پیانیست و آهنگساز یکی از چهره‌های شاخص و اصلی این برنامه شد. او هم‌چنین ارکستر گل‌ها را رهبری و نظارت می‌کرد و با همکاری علی اکبر شیدا، عارف قزوینی، غلامحسین درویش و رکن‌الدین مختار چندین آهنگ برای این برنامه تهیه و تنظیم کرد. 

معروفی یکی از نخستین موسیقیدانانی بود که به شیوه سنتی پیانو می‌نواخت. پیانو در ربع آخر قرن نوزدهم به ایران آورده شد و نوازندگان ایرانی همان نت‌ها را با دو دست اجرا می‌کردند. معروفی که با موسیقی غربی آشنا بود، نت‌هایی را برای دست چپ و برخی گوشه‌ها نظیر راپسودی اصفهان و پیش‌درآمد چهارگاه را نوشت که به تغییر سبک اجرای پیانو در ایران کمک کرد.

معروفی در تصنیف آهنگ‌های موسیقی آوازی و موسیقی غیرآوازی مهارت بسیار داشت. آثارش نمایانگر ظرافت اندیشه، لطافت بیان و شکوفایی خلاقیت اوست. او هم‌چنین یکی از نخستین نوازندگان و موسیقیدانان ایرانی بود که ملودی‌هایی را برای پیانو تصنیف کرد که معروف‌ترین آن‌ها راپسودی اصفهان، فانتزی ژیلا، سوئیت دشتی، خواب‌های طلایی، فانتزی شماره 2 و پیش درآمد اصفهان است. او هم‌چنین تعدادی دوئت (duet) با همایون خرم و پرویز یاحقی و حبیب‌الله بدیعی ویلونیست اجرا کرد که از جمله بهترین تصنیف‌های ایرانی به شمار می‌آید. بسیاری از اجراهای تک‌نوازی‌اش با پیانو (مانند پرستوها، سپیده، خزان، روزگار من، روایت عشق) از جمله بهترین‌ها هستند که اکنون بر روی کاست و لوح فشرده در بازار امکان تهیه آن‌ها وجود دارد.

معروفی صدها پیانیست را تحت تعالیم خویش پرورد. از جمله مشهورترین آنان می‌توان از انوشیروان روحانی، اوفلیا پرتو و مهین زرین‌پنجه یاد کرد که طریق معروفی را طی کردند و سبک او را رواج دادند. 

برگرفته از ایرانیکا

ترجمه مهدی افشار