حافظ موسوی


تاریخ تولد: 1333/12/15
محل تولد: ایران - گيلان - رودبار
تاریخ شروع مصاحبه: 1401/11/18
تاریخ پایان مصاحبه: 1402/01/20
شاعر
نویسنده
محمود دولت آبادی
سیمین بهبهانی
محمد شمس لنگرودی
سیدعلی صالحی

بیوگرافی خودنگاره ی حافظ موسوی:

من ۱۵ اسفند سال ۱۳۳۳ در رودبار در یك خانواده ی متوسط الحال متولد شدم. پدر و برادر بزرگ ترم به شعر و ادبیات علاقه مند بودند و طبیعتا زمینه های خانوادگی در گرایش من به شعر بی تأثیر نبوده است و بعدش این گرایش بیش تر شد. شهر ما، شهر كوچك و بدون امكاناتی بود. تا سال ۴۷ یا ۴۸، شهر ما حتا یك كتابخانه نداشت كه در همین سال ها، كتابخانه ای از سوی كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان ایجاد شد كه فرصتی بود برای ما به عنوان كسانی كه دغدغه ی شعر و ادبیات داشتیم. در این كتابخانه ما گروه روزنامه نگاری تشكیل دادیم. اولین گروه شعر را با بچه های كتابخانه تشكیل دادیم و یك كتابدار بافرهنگ و با اندیشه ی مثبت داشتیم كه بسیار بیش تر از آن چه وظیفه اش ایجاب می كرد، به ما كمك می كرد. سپس یك گروه ادب با دوستانم در رودبار تشكیل دادیم با نام گروه ادبی «نیما» كه شب شعرهای منظم در آن جا برگزار می شد و بعد من برای ادامه ی تحصیل به تهران آمدم.

من سال ۵۶ به تهران آمدم و در دانشگاه ملی، زبان و ادبیات فارسی خواندم، بعد انقلاب فرهنگی شد و بعد هم در تهران ماندگار شدم. اوایل دهه ی ۶۰، كشور در شرایط ویژه ای بود تا این كه دوباره مطبوعات جدیدی پا به عرصه گذاشتند و «دنیای سخن»، «تكاپو» و «گردون» منتشر شدند. در همین سال ها بود كه من اولین مجموعه ی شعرم را با یك وقفه در چهل سالگی در سال ۷۳ با نام «دستی به شیشه های مه گرفته ی دنیا» منتشر كردم. شانسی هم نصیب این مجموعه شد كه مورد استقبال قرار گرفت و جایزه ی «گردون» را از آن خود كرد.

بعد از آن در همان سال های دهه ی ۷۰ با جمع دوستانم گروه شعری را تشكیل دادیم كه بعدا به شاعران دهه ی ۷۰ معروف شد. بعد از درگذشت منوچهر آتشی، اداره ی كارگاه شعر «كارنامه» را بر عهده گرفتم و با هنرجویان این كارگاه، مجله ی شعر «وازنا» را راه انداختیم.

من سال ۵۶ كه به تهران آمدم، جامعه ی آن سال ها به شدت درگیر التهاب های سیاسی بود و تحولات سیاسی كل جامعه، محیط های دانشجویی و روشنفكری را به تلاطم وارد كرده بود و ادبیات هم در همان راستا معنا پیدا می كرد و تا دوره ی بعد از جنگ، شرایط مناسب برای فعالیت ادبی فراهم نبود.

در اواخر دهه ی ۶۰ فضا باز شد. روزنامه هایی منتشر شد و دهه ی ۷۰ سرآمدی برای ادبیات بود. ادبیات با گذراندن یك سری تجربه های جدی و گاه پرتناقض، از دوره ی نیما كه سیر مدرنیسم آغاز شده بود، تا دهه ی ۶۰ ادامه پیدا كرد. در دهه ی ۷۰ با پیشگامی شعر، تحولی جدی در ادبیات رخ داد و موج دوم مدرنیسم شكل گرفت. در این دوره دانشگاه ها فعال بودند. حضور مطبوعات و جریان های روشنفكری در این سال ها پررنگ بود و این عوامل در كنار هم فضای زنده ای ایجاد كرده بود كه به گمان من، هنوز هم هست و در این دهه، به درستی مورد ارزیابی قرار نگرفته است.

من در ۲۰ ـ ۳۰ سال گذشته، به دلیل شرایط، مانند بسیاری دیگر، انواع و اقسام كارها را كرده ام. دوره ای كارهای مالی و حسابداری كردم و بعد به سوی كارهای تبلیغات و گردشگری كشیده شدم. در حاشیه هم با مطبوعات و مجلات همكاری داشتم، تدریس در حوزه ی شعر را داشته ام و همواره من و امثال من مجبور بوده ایم در كنار شعر، كارهای دیگری را به اجبار انجام دهیم. اما آدم باید خوش شانس باشد كه فضای كارش نزدیك به ادبیات باشد و برای من این خوش شانسی وجود داشت.

من شعر را مانند دیگر شاعران غریزی شروع كردم. فرهنگ ایرانی هم بسیار آماده است كه انسان احساسات و عواطفش را در قالب شعر بیش تر ببرد. اما جایی در شعرم احساس می كنم تعقل بیش تر است. رویكرد اجتماعی در شعر نسل ما زیاد است و شعر من هم در سال های دهه ی ۵۰ و ۶۰ از تحولات اجتماعی متأثر بوده است.

آن چه دیگران درباره ی شعر من گفته اند، این است كه در یك دوره نوعی طبیعت گرایی دارد؛ نه از جنس رمانتیسم؛ بلكه از جنس نوعی بیان شعری از مسائل ساده. من هرگز شیفته وار به سراغ جریان های نو و فضاها نرفته ام و سعی كرده ام با احتیاط حركت كنم.

هر دوره ای یكی از شعرهایم برایم جاذبه داشته؛ اما شعری كه همواره برایم جالب بوده، شعر اول مجموعه ی « سطرهای پنهانی» است كه این شعر انعكاس گسترده ای پیدا كرد و برای خود من فارغ شدن از یك رؤیا و كابوس بیست بیست وپنج ساله بود و بر این گمانم كه دوره ای جدید را در كار من ایجاد كرد. این برایم راحت تر است كه بگویم از هر مجموعه ، از كدام شعرها راضی نیستم. اگر «شعرهای جمهوری» را الآن می نوشتم، برخی شعرها را با فشردگی بیش تری می نوشتم. از میان مجموعه ی اول هم ۱۰ تا ۱۵ شعر آن هنوز مرا راضی می كند.

  • کتاب‌شناسی:
    دستی به شیشه‌های مه گرفته دنیا، برنده جایزه گردون
  • سطرهای پنهانی
  • شعرهای جمهوری
  • زن، تاریکی، کلمات
  • خرده ریز خاطره‌ها و شعرهای خاورمیانه
  • مادیان سیاه
  • حالا حکایت هدهدها
  • واژه‌های من
  • محاکمه در سکوت و مکالمه غیابی
  • پانوشت‌ها در نقد و بررسی آراء نیما یوشیج
  • لولی وش مغموم (زندگی، شعر و اندیشه مهدی اخوان ثالث)
  • دعاکنید سطرهای عاشقانه از یادمان نرود (گزینه اشعار غنایی)
  • فرهنگ مدارا (مقالاتی در باب ادبیات و فرهنگ)
  • آنتولوژی شعر اجتماعی ایران
  • مجموعه اشعار ، انتشارات نگاه
  • گرینه اشعار ، انتشارات مروارید
  • قصهٔ پاییز و نهال هلو
قسمت 1: فایل صوتی روز اول
قسمت 2: فایل صوتی روز دوم
قسمت 3: فایل صوتی روز سوم
قسمت 4: فایل صوتی روز چهارم